*Αφορμή για το παρακάτω κείμενο στάθηκε μια συζήτηση με τον πατέρα μου για το πόσες φορές κοιμήθηκε στο Καλπάκι και στο τάγμα Καλπακίου αντικρίζοντας τα Δολιανά. Δεν μπόρεσε να τις μετρήσει.
Τον Αύγουστο του 1949 τελείωσε ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος. Οι "εχθροί της πατρίδας" στιγματισμένοι με την ταμπέλα του προδότη εκδιώχθηκαν από τη χώρα. Ο λαός μας μπορούσε τώρα να πορευτεί με ειρήνη και ελευθερία. Η προσπάθεια των "ερυθρών" να οδηγήσουν τη χώρα σε ολοκληρωτικό καθεστώς απέτυχαν.
Κάποια όμως μικροπροβλήματα συνέχιζαν να υπάρχουν. Πρώτα-πρώτα δεν έφυγαν από τη χώρα όλοι αυτοί που συμπαθούσαν τους "ερυθρούς". Η δημοκρατία όμως που επικράτησε στον τόπο φρόντισε γι’ αυτό. Τους δίκασε και αφού τους έδωσε το δικαιώματα να εξασκήσουν όλα τα ένδικα μέσα, (υπεράσπιση, μάρτυρες υπεράσπισης κλπ. ) – τι δημοκρατία θα ήταν άλλωστε – αποφάσισε. Οι "σκληροπυρηνικοί" εκτέλεση. Οι υπόλοιποι, εκπαιδευτικές εκδρομές σε διάφορα μέρη, για να γνωρίσουν την πατρίδα μας και να καταλάβουν τα σφάλματά τους. Οι "φιλοερυθροί" το αποκαλούν εξορία. Εντατικά μαθήματα για να γνωρίσουν τις αρχές και τις αξίες της δημοκρατίας. Εθνική και Ηθική Διαπαιδαγώγηση. Γιατί αυτό είναι η δημοκρατία.
Οι έλληνες πολίτες τώρα μπορούσαν να κυκλοφορούν ελεύθερα στο κράτος τους. Υπήρχε κίνδυνος όμως να μην έχουν βρεθεί όλοι οι εχθροί; Και βέβαια. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των αρχών οι οποίες κατάφεραν να κινητοποιήσουν και τους πολίτες ο κίνδυνος υπήρχε. Πρώην ταγματασφαλίτες, πρώην χίτες αφήνοντας πίσω το παρελθόν, συνεργάστηκαν με την ΚΥΠ και την Ασφάλεια, ώστε όλοι μαζί να θωρακίσουν τη δημοκρατία. Γιατί σε μια δημοκρατία έτσι πρέπει να γίνεται. Οι πολίτες σε συνεργασία με τις αρχές να προστατεύουν τη δημοκρατία. Τώρα δε χρειάζονταν κουκούλες. Δεν υπήρχε ο κίνδυνος να τους εκτελέσουν οι "ερυθροί". Στα χρόνια της Κατοχής πάλι συνεργάζονταν με τις αρχές, αλλά υπήρχε ο κίνδυνος να εκτελεστούν. Τώρα αυτός ο κίνδυνος δεν υπάρχει. Έτσι λοιπόν οι πολίτες συνεχίζουν να συνεργάζονται με τις αρχές για να αποτρέψουν τον κίνδυνο να οδηγηθεί η χώρα σε ολοκληρωτικές μεθόδους διακυβέρνησης. Μέθοδοι διακυβέρνησης που στηρίζονται σε διώξεις των αντιφρονούντων, φυλακίσεις βασανιστήρια και λοιπά. Ποτέ. Στην χώρα που γέννησε τη δημοκρατία δεν πρέπει να συμβεί ποτέ.
Μπορούσε όμως έτσι απλά να αποφευχθεί ο κίνδυνος; Όχι βέβαια. Μπορούσαν οι αρχές να γνωρίζουν αν και σε ποιο βαθμό είχαν μολυνθεί οι πολίτες από τις θεωρίες αυτές; Όχι. Μπορούσαν να ξέρουν αυτός που μετακινιόταν από το χωριό στην πόλη ή από πόλη σε πόλη τι ιδέες ή τι μηνύματα μετέφερε; Και πάλι όχι. Η δημοκρατία όμως βρήκε λύση. Γιατί στη δημοκρατία πάντα υπάρχει λύση. Δεν είναι σαν τα ολιγαρχικά καθεστώτα που είχαν εγκαθιδρυθεί σε άλλες χώρες, και που ευτυχώς δεν το κατάφεραν οι ερυθροί και στη χώρα μας. Όποιος ήθελε να μετακινηθεί έπρεπε να εφοδιαστεί μια άδεια. Πήγαινε στην αστυνομία και έκανε μια απλή αίτηση. Η αστυνομία επικοινωνούσε με το χωριό (έβρισκε τον ανάλογο συνεργάτη που λέγαμε πιο πάνω) και αν ο άνθρωπος αυτός δεν είχε μολυνθεί έπαιρνε την άδειά του και ήταν ελεύθερος. Καμιά φορά οι πολίτες δυστροπούσαν για την καθυστέρηση. Δεν μπορούσαν όμως να κατανοήσουν ότι για να είναι θωρακισμένη η δημοκρατία, έπρεπε η αστυνομία να βρει το συνεργάτη και να βεβαιώσει ότι ήταν υγιής. Τι ήταν τρεις μέρες να περιμένει στα Γιάννενα, ένας από τα Δολιανά για να επικοινωνήσει η ασφάλεια με το χωριό. Είναι και 45 χιλιόμετρα.Έτσι όμως μειωνόταν ο κίνδυνος για τη δημοκρατία.
Έπρεπε όμως να υπάρχει και ο μηχανισμός που θα ελέγχει τις άδειες. Και πάλι η δημοκρατία βρήκε λύση. Η αστυνομία δημιούργησε σταθμούς ελέγχου. Στο Καλπάκι λοιπόν μέχρι τις 8 το βράδυ (20:00’ που λέμε σήμερα) μπορούσε κανείς να περάσει αφού έδειχνε την άδειά του. Ελεύθερα. Χωρίς πρόβλημα. Αυτό είναι δημοκρατία. Μετά τις 8 τέλος. Γιατί κυκλοφορούσαν κατάσκοποι. Αυτό όμως κάποιοι δεν μπορούσαν να το καταλάβουν. Καμιά φορά δυστροπούσαν. Όμως η δημοκρατία είναι δημοκρατία. Έχει νόμους. Να δώσουμε ένα παράδειγμα.
Ο Κώτσιος κι ο Γιώργος (τα ονόματα μπορεί να είναι και πραγματικά) έμεναν στα Δολιανά. Δούλευαν όμως στα Γιάννενα. Κάθε Σάββατο, επί πολλά χρόνια, γύριζαν στο χωριό να δουν τις οικογένειές του. Έφταναν στο Καλπάκι μετά τις 8. Στις 8 και 10’ για παράδειγμα. Ήθελαν ντε και καλά να παραβιάσει ο αστυνομικός το νόμο και να τους αφήσει να πάνε στα Δολιανά. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι μέχρι το πρωί έπρεπε να κοιμηθούν έξω από το αστυνομικό τμήμα, παρ’ όλο που το χωριό τους ήταν στα 7 χιλιόμετρα, για την ασφάλεια της δημοκρατίας.
Υπήρχε και ένα άλλο πρόβλημα. Στη γειτονική Αλβανία είχε εγκαθιδρυθεί ένα ολοκληρωτικό καθεστώς. Παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες του στρατού (φυλάκια, συρματοπλέγματα, περίπολα… ) ¨ερυθροί¨ κατάσκοποι κατάφερναν και περνούσαν τα σύνορα και υπήρχε κίνδυνος να μολύνουν τους πολίτες που ζούσαν ελεύθεροι και ευχαριστημένοι από τη δημοκρατία τους. Και σ’ αυτό έδωσε λύση η δημοκρατία. Έφτιαξε άλλο σταθμό στο χάνι Δελβινάκι και έπρεπε να έχεις ειδική άδεια για να περάσεις. Έτσι οι κατάσκοποι και οι συμπαθούντες του ολοκληρωτικού καθεστώτος δεν μπορούσαν να κινηθούν κατά της δημοκρατίας. Μετά τις 8 όποιος ήθελε να περάσει ήταν ύποπτος.
Η δημοκρατία δεν μπορούσε να διαφυλάξει πλήρως (100% που λέμε) τους πολίτες, επειδή οι "ερυθροί" είχαν πολλές ικανότητες. Ήρθε λοιπόν η "Εθνοσωτήριος Επανάστασις της 21ης Απριλίου" και άλλαξε το σχεδιασμό. Τώρα ο έλεγχος γινόταν στο τάγμα Καλπακίου. Από το στρατό. Που είναι φύλακας της δημοκρατίας. Μετακίνησε το σημείο ελέγχου κατά ένα χιλιόμετρο. Έτσι, ο έλεγχος στις περιοχές που μετακινιόταν οι κατάσκοποι διευρύνθηκε. Ο Κώτσιος και ο Γιώργος, παραπονιόνταν λιγότερο γιατί στο Καλπάκι έβλεπαν απέναντι το χωριό, ενώ από το τάγμα δε φαίνεται. Ε! Όπως να το κάνεις είναι κάτι.
Επί 25 ολόκληρα χρόνια η δημοκρατία πάλεψε και κατάφερε να υπάρχει ειρήνη και ελευθερία στον τόπο. Δεν εφαρμόστηκαν μέθοδοι αντιδημοκρατικές. Προστάτεψε τους πολίτες. Το ότι αυτοί δεν το καταλάβαιναν είναι άλλο θέμα. Δε φταίει η δημοκρατία. Φταίνε τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που ήθελαν να τους μολύνουν. Η δημοκρατία έπρεπε να αντιδράσει και να τους προφυλάξει. Και το έκανε. Με κάθε κόστος. Ακόμα και σε βάρος των πολιτών της.
Γιατί αυτό είναι η δημοκρατία.